بعضی از فعالان حوزه پرورشی و تربیتی معتقدند نگاه از بالا به پایینی از سوی سایر معاونت‌ها نسبت به معاونت پرورشی وجود دارد. به گفته یکی از مربیان، مدیر و سایر معاونین فکر می‌کنند معاونت پرورشی بیکار است! این افراد می‌گویند از انجایی که آسیب‌های دانش آموزی در بخش پرورشی و تربیتی وجود دارد، اتفاقا این بخش باید در مدارس تقویت شود. برخی دوری دانش آموزان از مسائل فطری را عامل چالش‌های دانش آموزان می‌دانند و بعضی دیگر از مربیان و معاونین معتقدند بودجه و امکانات بیشتر می‌تواند شرایط معاونت پرورشی را بهتر کند.
مهر ملت نیوز – وقتی خاطرات دوران مدرسه را مرور می‌کنیم، می‌بینیم تا مدت‌ها، معاونت پرورشی و فعالیت‌های آن بیشتر حول سرود خواندن، اجرای تئاترهای مناسبتی ضعیف و برخی فعالیت‌های معمولی بوده است که آن هم فقط در مواقع غیبت معلم یا مناسبت‌های تقویمی پررنگ می‌شد و همه دستاوردهای تربیتی و فرهنگی که می‌شد از معاونت پرورشی حاصل شود، در مسابقات ماست‌خوری و یا تهیه در روزنامه دیواری‌های بدون خلاقیت و محتوای غیرکاربردی خلاصه شده بود. حالا چندسالی است که با رشد فضای مجازی و غلبه فرهنگ‌های مختلف، جایگاه این معاونت که بیشترین نقش را در تربیت و فرهنگ‌سازی در بین دانش آموزان برعهده دارد، مورد تاکید قرار گرفته تا جایی که همین اواخر هم در راستای توجه به امور فرهنگی و پرورشی، برنامه فراگیر پرورشی به مدارس ارسال شده است. برای بررسی وضعیت این معاونت در مدارس با چندتن از معاونان و مربیان پرورشی و تربیتی گفت و گویی داشتیم که می‌خوانید؛
معاون پرورشی در مدارس جایگاه مشخصی ندارد
خانم اکبری یکی از مربی‌های پرورشی در شهر قدس در رابطه با وضعیت امور تربیتی و پرورشی در مدارس توضیح داد: مهم‌ترین مشکل این است که معاون پرورشی در مدارس به هیچ عنوان جایگاه مشخصی ندارد. تازه این شرایط معاون است و شما در نظر بگیرد که جایگاه مربی پرورشی چگونه خواهد بود.
اکبری افزود: ابتدا مدارس اصلا چیزی تحت عنوان معاون پرورشی نداشتند و از یک جایی به بعد این معاونت وارد مدارس شد. از همان اوایل نیز کار مشخصی برای مربیان پرورشی تعیین نشد و کم کم دستورکاری برای این بخش ارائه کردند. مدیران نیز تا جایی که توانستند از معاونت پرورشی به عنوان نیرویی آزاد آن هم در جهت کارهای خودشان استفاده کردند. معاون پرورشی در اکثر اوقات کارهای آموزشی انجام داده است و حالا بعد از گذشت سال‌ها، هنوز هم فکر مدیران مدارس اینگونه است که اگر معاون پرورشی کار اجرایی و آموزشی انجام ندهد کار نکرده است! چون حق معاونت می‌گیرد.
اکبری تصریح کرد: این دیدگاه، کار پرورشی را فوق برنامه می‌داند که در کنار کارهای فوق برنامه که وظیفه ماست، باید در انضباط دانش آموزان و امور اجرایی نیز نقش داشته باشند و نکته جالب اینجاست که این توقع را فقط از معاونت و مربی‌های پرورشی دارند. هیچ وقت از معاون آموزشی توقع ندارند که در امور پرورشی کمک کند و همیشه برای کارهای اجرایی در اتاق خودشان هستند و کاری به امورات مدرسه ندارند.
تربیت دانش آموزان در گرو فعالیت‌های پرورشی است
به دلیل کارهای متفرقه نمی‌توانیم روی کار تربیت و پرورش بچه‌ها متمرکز شویم. نبود جایگاه مشخص برای معاونت پرورشی را می‌توان مهم‌ترین معضلی دانست که برای مربی‌های تربیتی و پرورشی وجود دارد.
به گفته این مربی پرورشی، معاونت‌های دیگر تکلیف‌شان معلوم است و فقط همان کارها را انجام می‌دهند و اصلا برایشان مهم نیست که سایر معاونت‌ها چه می‌کنند. او گفت: این درحالی است که ما بیشترین فعالیت‌ها را در مدرسه داریم ضمن اینکه حساس‌ترین بخش مدرسه موضوعات مرتبط با فعالیت‌های فرهنگی و پرورشی است. تربیت دانش آموزان در گرو فعالیت‌های پرورشی است.
اکبری با تاکید به اینکه توقعات زیادی از معاونت پرورشی وجود دارد عنوان کرد: به دلیل کارهای متفرقه نمی‌توانیم روی کار تربیت و پرورش بچه‌ها متمرکز شویم. نبود جایگاه مشخص برای معاونت پرورشی را می‌توان مهم‌ترین معضلی دانست که برای مربی‌های تربیتی و پرورشی وجود دارد.
او ادامه داد: سال اولی که وارد مدرسه شدم، سعی می‌کردم کارهای مربوط به حوزه معاونت پرورشی را پیگیری کنم و زمانی که در سایر کارها که در شرح وظایفم نبود مشارکت نمی‌کردم، با مدیر مدرسه به مشکل برمی‌خوردم و معاونان آموزشی نیز همین گونه بودند. اصلا نگاه از بالا به پایینی از سوی سایر معاونت‌ها نسبت به معاونت پرورشی وجود دارد.
فکر می‌کنند معاونت پرورشی بیکار است!
این مربی اضافه کرد: عملا فکر می‌کنند معاونت پرورشی بیکار است! تعجب می‌کنم آیا این همه بخشنامه‌هایی که برای حوزه فرهنگی و پرورشی به دست ما می‌رسد را نمی‌بینند؟ اصلا این بخشنامه‌ها به کنار، همین که ما باید فعالیت‌های تربیتی و پرورشی با دانش آموزان انجام می‌دهیم، دشواری‌های زیادی دارد. تصور کنید فقط اجرای یک تئاتر دانش آموزی چقدر انرژی از ما می‌برد و چه زحمتی دارد. وقتی فکر می‌کنند معاونت پرورشی بیکار است، بعد از مدتی ما احساس فرسودگی می‌کنیم. ما این همه کار انجام می‌دهیم، ولی برای کسی مهم نیست. برخی از همکاران پرورشی فقط سرکار می‌آیند تا روزها بگذرد و بازنشسته شوند. این درحالی است که مربی تربیتی باید مدام فکر کند چطور می‌تواند دانش آموزان را معنوی و دینی‌تر کند؟ چطور می‌تواند ارتقای مهارت‌های زندگی آنها را افزایش داد؟
وزارتخانه نیز دست مربیان پرورشی را باز نمی‌گذارد
بر اساس گفته‌های اکبری؛ وزارتخانه نیز دست مربیان پرورشی را باز نمی‌گذارد و مدام بخشنامه می‌فرستند. او گفت: بخش‌های بسیج، قرآن و نماز، بهداشت، تربیت بدنی، مشاوره و… همیشه برای معاونت پرورشی بخشنامه‌هایی دارند و مجری همه این بخشنامه‌ها معاونت پرورشی است. وقتی دست ما باز نیست و نمی‌توانیم برنامه خلاقانه خودمان را داشته باشیم، فقط باید از این بخشنامه به بخشنامه بعدی برویم. این بخشنامه عمقی اجرا نمی‌شود و فقط وقت می‌کنیم تعداد معدودی کار انجام دهیم و هنوز یک کار تمام نشده باید برای فعالیت دیگر آماده شویم.
اکبری در پاسخ به این سوال که چقدر معاونت پرورشی می‌تواند دانش آموزان را از آسیب‌های اجتماعی دور کند؟ گفت: از وزارتخانه تا مدیر مدرسه، اگر نسبت به پرورشی نگاه درست و عمیقی داشته باشند، درک می‌کنند که این نوع آسیب‌های دانش آموزی در بخش پرورشی و تربیتی وجود دارد و اتفاقا این بعد باید تقویت شود و برای آن وقت گذاشت. این نگاه به معاون و مربی پرورشی کمک می‌کند بدون درگیری با مسائل حاشیه‌ای، به صورت اختصاصی برای بچه‌ها وقت بگذارد، کارگاه برگزار کند و…
اکبری ادامه داد: در تجربیات کاری یک بار در مدرسه‌ای مشغول شدم که مدیر دغدغه‌های فرهنگی و پرورشی داشت و جایگاه امور پرورشی را جدی می‌گرفت و همین دیدگاه آنقدر ذهن من را باز کرده بود که مدام دنبال ایده‌هایی برای همکاری با دانش آموزان بودم و علاوه بر برگزاری کارگاه، رابطه خیلی خوبی با دانش آموزان برقرار کرده بودم و حتی در فضای مجازی با آنها در ارتباط بود و محتوای متناسبی را با یکدیگر در میان می‌گذاشتیم.
او اظهار کرد: خیلی مهم است که با ایده‌های یک مربی تربیتی موافقت شود و در اجرای این طرح‌ها با ما همراه باشند. هنوز ارتباط مربیان پرورشی و معلمان به صورتی نیست که خیلی نزدیک باشند. زمان کافی برای تعامل بین مربی تربیتی و دانش آموز وجود ندارد و فقط می‌توانیم در زنگ تفریح با دانش آموز کار کنیم و اگر در زمان کلاس درسی بخواهیم کاری انجام دهد معلم اجازه نمی‌دهد و می‌گوید درس داریم و دانش آموز نمی‌تواند در برنامه‌های پرورشی شرکت کند.
معلمان وقتی دوست دارند استراحت کنند می‌گویند مراسم فرهنگی ندارید؟!
این مربی تربیتی افزود: ما نیاز داریم معلم در کلاس درسش نگاه پرورشی داشته باشد و از سوی دیگر با فعالیت‌های پرورشی و تربیتی مدرسه همسو شود تا فعالیت‌ها به سرانجام برسد. دانش آموزان باید اجازه داشته باشد که برای فعالیت‌های فرهنگی وقت بگذارد. گاهی خودم با معلمان صحبت می‌کنم و به آنها می‌گویم که فلان دانش آموز مشکل دارد و برای او خوب است که کارهای پرورشی کند. تازه شاید در چنین مواردی معلم راضی می‌شد که شاگردش وارد کار شود.
او خاطرنشان کرد: معلمان وقتی خودشان دوست دارند استراحت کنند به ما می‌گویند مراسم فرهنگی ندارید تا ما هم کسی استراحت کنیم؟! این اصلا قشنگ نیست. در واقع هر وقت خودشان خسته بودند ما را مهم می‌دانستند و فقط از معاونت پرورشی مراسم‌های فوق برنامه می‌خواستند. فعالیت‌های پرورشی که فقط برگزاری مراسم نیست. نباید چنین دیدگاهی نهادینه شود.
اکبری در ادامه در مورد علاقه مندی دانش آموزان به کارهای تربیتی و اینکه آیا معنای چنین فعالیت‌هایی برای آنها تعریف شده است؟ گفت: متاسفانه دانش آموزان همچنان فکر می‌کنند هر وقت معلمی نیامده یا وقت اضافه داریم، قرار است کارهای فرهنگی و پرورشی انجام دهیم. گاهی دانش آموزان حتی نمی‌دانند معاونت پرورشی چه نقشی در مدرسه و از ما سوالات آموزشی می‌پرسند و ما آنها را به معاون مربوطه ارجاع می‌دهیم و تازه آنجاست که متوجه می‌شوند هر معاونت چه نقشی در مدرسه دارد.
اکبری یادآوری کرد: یکی از همکاران حتی فرق مربی پرورشی و معاون پرورشی را نمی‌دانست و خبر نداشت که هر معاون پرورشی یک مربی دارد. البته همه مشکلات به دیگران مربوط نیست. گاهی همکاران در حوزه پرورشی کم کاری کرده‌اند و دنبال درست کردن جایگاه روشنی برای خود نبوده اند. همین رویکرد موجب شده همچنان نگاه غلطی نسبت به فعالیت‌های فرهنگی و پرورشی وجود داشته باشد.
او توضیح داد: ما با مشاوران مدرسه نیز رابطه نزدیکی داریم. گاهی مشاوران از ما می‌خواهند روی دانش آموزی کار کنیم و او را به فضاهای پرورشی بیاوریم. گاهی ما با مشاور در مورد یک دانش آموز صحبت می‌کنیم و آنها از بعد روانشناختی وضعیت دانش آموز را بررسی می‌کنند بنابراین ما ارتباط کاملا متقابل و نزدیکی داریم.
بچه‌ها دوست دارند از چهارچوب خشک مدرسه‌ای خارج شوند
معمولا در معاونت پرورشی و برای مربی این حوزه از رشته‌های مشاوره استفاده می‌شود. مشاوره و روانشناسی نگاه لطیف‌تری می‌تواند در برنامه ریزی پرورشی داشته باشد و از حالت مدرسه و خشک و چهارچوب دار خارج می‌شود و می‌تواند موجب جذب بیشتر دانش آموزان می‌شود. بچه‌ها دوست دارند از چهارچوب خشک مدرسه‌ای خارج شوند و نوعی نشاط و آرامش در مدرسه و فعالیت‌های فوق برنامه آن تجربه کنند.
اکبری تصریح کرد: معمولا در معاونت پرورشی و برای مربی این حوزه از رشته‌های مشاوره استفاده می‌شود. مشاوره و روانشناسی نگاه لطیف‌تری می‌تواند در برنامه ریزی پرورشی داشته باشد و از حالت مدرسه و خشک و چهارچوب دار خارج می‌شود و می‌تواند موجب جذب بیشتر دانش آموزان می‌شود. بچه‌ها دوست دارند از چهارچوب خشک مدرسه‌ای خارج شوند و نوعی نشاط و آرامش در مدرسه و فعالیت‌های فوق برنامه آن تجربه کنند.
به گفته اکبر ی؛ شرح وظایف و بخشنامه‌هایی برای معاونت پرورشی صادر می‌شود که موجب می‌شود ۹۰ درصد کارهای این معاونت را اجرای بخشنامه‌ها تشکیل می‌دهد. او اضافه کرد: برنامه سالانه‌ای که معاونت پرورشی می‌نویسد با مناسبت‌های تقویم در تناسب است. البته من قبول ندارم که باید برای همه مناسبت‌های تقویمی برنامه داشت بلکه بهتر است برخی مناسبت‌ها را انتخاب کرد و خیلی باشکوه برای آن برنامه داشت.
اکبری گفت: معاونت‌های پرورشی فکر می‌کنند باید برای همه مناسبت‌ها ولو اینکه مراسم کوچکی باشد، یک برنامه‌ای داشت در حالی که این کارهای ظاهری خیلی نتیجه بخش نیست و کیفیت کار از نظر من اهمیت بیشتری دارد. بخشی از فعالیت‌های مربوط به معاونت پرورشی را مناسبت‌های تقویمی تشکیل می‌دهد، ولی ما هفته‌های مختلف داریم مانند هفته بسیج، دفاع مقدس، قرآن و عترت و… که مسابقاتی در این هفته‌ها برگزار می‌شود. در کنار این برنامه‌های تعریف شده مربی می‌تواند بر اساس خلاقیت خود برنامه‌های جدیدی طراحی کرد.
این مربی افزود: من اصولا آخر سال که فرصت بیشتری دارم سعی می‌کنم کارگاه‌های روانشناسی برای دانش آموزان برگزار کنم. همچنین اردوهایی برای دانش آموزان به صورت فصلی طراحی می‌کنیم و یک فصل بچه‌ها را به سینما می‌بریم در فصل‌هایی که آب و هوا مساعدتر است اردوهای متفاوت‌تری را برگزار می‌کنیم.
دانش آموزان کشش برنامه‌های صبحگاه بدون خلاقیت را ندارد
اکبری با بیان اینکه برنامه صبحگاه در مدرسه اهمیت زیادی دارد و برنامه ریزی برای آن را معاونت پرورشی انجام می‌دهد، عنوان کرد: ورود هر روزه دانش آموزان به مدرسه در مواجهه با برنامه صبحگاه است. اخیرا دانش آموزان مانند زمانی که ما دانش آموز بودیم کشش برنامه‌های صبحگاه را ندارد و متاسفانه این برنامه بدون خلاقیتی شبیه به گذشته ادامه پیدا می‌کنند و همان سلسله برنامه‌هایی که از قدیم بوده دنبال می‌شود. این در حالی است که دانش آموزان واقعا حوصله این کارها را ندارند. نسل جدید متفاوت شده است و فکر می‌کنم علاوه بر برنامه‌هایی که اجرای آن اهمیت زیاد دارد، باید برنامه‌های جدیدی در صبحگاه مدارس طراحی کرد تا نسل جدید آن را بپسندد.
او تاکید کرد: معاونت پرورشی باید برای مسائل معنوی و مذهبی دانش آموزان نیز برنامه‌هایی داشته باشد و به این فکر کند که چطور می‌تواند دغدغه‌هایی مانند حجاب را که برای خودش خیلی مهم است، برای دانش آموزان مهم کند.
اکبری تصریح کرد: من به عنوان مربی تربیتی فکر می‌کنم در خصوص حجاب چطور می‌توان در طول سال کار کرد؟ یکی از کارها این است که من به لباسی که می‌پوشم و به مدرسه می‌روم فکر می‌کنم و با پوشش خوبی کنار دانش آموزان قرار می‌گیرم و یا در فضای مجازی مدرسه نیز روی بحث حجاب آهسته و پیوسته کار می‌کنم.
این مربی ادامه داد: بنابراین بخشی از تحقق دغدغه‌های مربوط به حجاب به رفتار و ظاهر مربی مربوط است و بخشی در پی برنامه‌هایی که طراحی شده محقق می‌شود. در خصوص نماز جماعت نیز برنامه‌هایی مقطعی و سالانه داریم و جز آن برنامه‌هایی وجود دارد که طی سال مدام روی آن کار می‌کنیم.
کارگاه‌های عزت نفس بیشترین احتیاج دختران ماست
او در پاسخ به این سوال که بیشترین خواسته و نیاز دختران مقطع متوسطه را چه مواردی می‌داند؟ گفت: طی سال‌ها تجربه‌ای که داشته‌ام به نظرم برگزاری کارگاه‌های عزت نفس بیشترین احتیاج دختران ماست. به طور کلی برگزاری کارگاه‌هایی در رابطه با مهارت‌های زندگی به شدت مورد نیاز دختران نوجوان و جوان است. مثلا اگر در مورد حجاب با آنها صحبت می‌کنم، می‌بینم بیشترین ریشه اصلی مشکلات در عزت نفس و اعتماد به نفس آن‌هاست وگرنه شاید خیلی با بحث حجاب مشکل نداشته باشند. وقتی در کارگاه‌های ارتباط با جنس مخالف با دانش آموزان صحبت می‌کنیم می‌بینم ریشه مسئله به عزت نفس برمی گردد.
اکبری اضافه کرد: در سالهای اخیر نوجوانان در فضایی قرار گرفته‌اند که دنبال بلاگری می‌گردند تا از او تقلید کنند و توجهی که به آن نیاز دارند را با شبیه شدن به بلاگر محبوب‌شان، کسب کنند. همین احساس نیاز دانش آموزان موجب شد تا به فکر ایجاد کانالی در ایتا افتادم و دانش آموزانی که من را می‌شناسند وارد این کانال شدند. من به صورت شخصی علاقه‌ای به این نوع فعالیت‌های فضای مجازی ندارم و استوری‌های شخصی و…نمی گذاشتم و از خودم چیزی منتشر نمی‌کردم، اما برای اینکه دانش آموزان را جذب مباحث مفید کنم، چنین فضایی را ایجاد کردم تا سبک زندگی متفاوت از آن چیزی که بلاگرها ترویج می‌کنند را به بچه‌ها نشان دهم. آنها از سمت بلاگرها سبک زندگی مادی گرایی را می‌بینند و فقط دنبال ظواهر هستند، ولی من می‌خواستم نوع دیگری از سبک زندگی را هم ببینند. ما متاسفانه در این کارها عقب افتادیم و حتی بلاگرهای مذهبی هم خیلی به ظواهر می‌پردازند.
او گفت: دانش آموزان از اینکه معلم یا مربی از سبک زندگی خودش و کارهای منزل، خانم خانه بودن و… می‌گوید خوششان می‌آید. البته من دغدغه شخصی دارم تا دانش آموزان دوباره هویت خود را پیدا کنند. در دختران نوجوان مقطع متوسطه تلاش برای شبیه پسرها شدن، زیاد شده است. تیپ‌های پسرانه زدن و مانند پسرها حرف زدن در این نوجوانان گسترس یافته است.
می‌خواهم نوجوانان را به سمت فطرتمان برگردانم
این مربی تربیتی اینطور ادامه داد: من می‌خواهم به آنها نشان دهم حتما قرار نیست با دانشگاه رفتن به جایگاهی برسیم. ما خانم هستیم و فطرت ما مادر شدن و بچه‌دار شدن، ازدواج کردن و خانم بودن است. می‌خواهم نوجوانان را به سمت فطرت خودمان که از آن دور شده‌ایم برگردانم و به آنها نشان دهم که به عنوان خانم تحصیل کرده چقدر از این سبک زندگی و خانه داری لذت می‌برم و چقدر خوب است که یک خانم هستم و دغدغه‌های خانومانه دارم. چون این موارد مربوط به فطرت است پس نوجوانان نیز این مباحث را دوست دارند و آنها را به فطرت واقعی‌شان نزدیک می‌کند پس از آن استقبال می‌کنند.
او گفت: من در کانال محتواهایی با موضوع کودک قرار می‌دهم. یک بار دانش آموزی پرسید چرا در خصوص کودکان پست می‌گذارید؟ به او توضیح دادم که دانش آموزان از همین سن از بچه بدشان می‌آید! این خیلی معضل بزرگی است. دخترخانمی که می‌داند چند سال دیگر قرار است مادر شود، از بچه دار شدن بیزار است. من کلیپ‌هایی برای آنها در کانال می‌گذارم تا به بچه علاقه‌مند شوند و فکر می‌کنم شاید با این محتواها به روش خودم حتی روی موضوع جمعیت و جوانی نیز کار کرده باشم.
مدیران با بی‌توجهی، معاونت پرورشی را به سمت معاونت آموزشی سوق می‌دهند
خانم هاشمی معاون پرورشی در خراسان رضوی در ادامه این گزارش ما را همراهی کرد. او در رابطه با موضوع جایگاه معاونت فرهنگی و پرورشی گفت: یکی از عواملی که باعث می‌شود معاونت پرورشی در مدرسه مهم شمرده شود، خود معاونت پرورشی است. ما می‌توانیم نقش این معاونت را در مدرسه یا پررنگ کنیم یا کمرنگ. اگر به امور پرورشی در مدرسه بها ندهیم، مطمئنا به عنوان نیرویی بیکار دیده می‌شویم و کمتر به ما اهمیت داده می‌شود، ولی زمانی که مجموعه وظایف فرهنگی و پرورشی در مدارس را ملاحظه می‌کنیم می‌بینیم که از هر حوزه‌ای به این معاونت بخشنامه می‌آید و کار معاونت پرورشی در واقع خیلی گسترده است.
او با اشاره به اینکه بخشنامه‌هایی که مدارس می‌آید بیشتر از آموزشی دارای محتواهایی مرتبط با امور پرورشی است، گفت: موضوعات قرآنی، سازمان دانش آموزی، بسیج، تشکلات پیش تازان، فرهنگی هنری، تربیت بدنی، بهداشتی و… است و در بررسی همه این موضوعات می‌بینیم که موضوعات پرورشی دریای از کار به همراه دارد و معاونت پرورشی می‌تواند با فعالیت‌های مختلف و گام برداشتن درست می‌تواند نقش مهمی که دارد را اثبات کند، ولی اگر بی‌تفاوت باشد و در خصوص بخشنامه‌ها اهمیت قائل نشویم، خیلی از مدیران متاسفانه بی‌توجهی می‌کنند و معاونت پرورشی را به سمت معاونت آموزشی سوق می‌دهند و از آنها می‌خواهند در کارهای اجرایی و آموزشی کمک کنند.
هاشمی در مورد استقبال بچه‌ها از فعالیت‌های معاونت پرورشی و اینکه آیا علاقه‌ای به همکاری فرهنگی و پرورشی دارند؟ بیان کرد: من تلاش می‌کنم خودم بچه‌ها را جذب کنم. ولی در مورد اینکه آیا حیطه پرورشی مورد توجه دانش آموزان یا اولیای آنها هست باید بگویم خیر. اینطور نیست. فکر می‌کنم علت این بی‌توجهی به خاطر این است که درس پرورشی نمره ندارد.
عدم استقبال والدین از فعالیت‌های پرورشی فرزندان
دانشآموزان و اولیای آنها بیشتر روی بالا بردن معدل تاکید دارند، دانشآموزان فقط به این فکر می‌کنند که در کنکور قبول شوند. من دانش آموزی داشتم که خیلی به کارهای پرورشی علاقه داشت و مستعد هم بود، اما والدینش اصلا اجازه نمی‌دادند به سمت چنین فعالیت‌هایی بیاید. من هر سال در اولین روزهای مدرسه فرم استعدادیابی به دانش آموزان می‌دهم تا در مورد فعالیت‌های مورد علاقه بچه‌ها اطلاع کسب کنیم و والدینی داشتیم که با همین کار هم مخالف بودند و دلشان نمی‌خواست حتی بچه‌ها این فرم را پرکنند! و ترجیح می دادند این زمان صرف درس خواندن شود.
این معاون پرورشی ادامه داد: دانشآموزان و اولیای آنها بیشتر روی بالا بردن معدل تاکید دارند، دانشآموزان فقط به این فکر می‌کنند که در کنکور قبول شوند. من دانش آموزی داشتم که خیلی به کارهای پرورشی علاقه داشت و مستعد هم بود، اما والدینش اصلا اجازه نمی‌دادند به سمت چنین فعالیت‌هایی بیاید. من هر سال در اولین روزهای مدرسه فرم استعدادیابی به دانش آموزان می‌دهم تا در مورد فعالیت‌های مورد علاقه بچه‌ها اطلاع کسب کنیم و والدینی داشتیم که با همین کار هم مخالف بودند و دلشان نمی‌خواست حتی بچه‌ها این فرم را پرکنند!
او اضافه کرد: در واقع بعضی از والدین تنها موضوعاتی که فکر می‌کنند باید به آن توجه کنند معدل علمی و کنکور دانش آموزان است. والدین به این نکات توجه ندارند که بچه‌ها در کنار فعالیت‌های فرهنگی و پرورشی چیزهای زیادی می‌آموزند؛ حس همدلی، مسئولیت‌پذیری و… که در آینده افراد تاثیر عمیقی دارد در همین فعالیت‌های پرورشی آموخته می‌شود. هنوز این مهم در بین خانواده‌ها و مدارس جا نیفتاده است که دانش آموزان نیاز دارند علاوه بر مسائل علمی برای مسائل پرورشی نیز وقت بگذارند. البته برخی خانواده‌ها به بچه‌ها بها می‌دهند، ولی خیلی تعدادشان کم است.
هاشمی با اشاره به اینکه وقتی دانش آموزان از نظر پرورشی بیشتر رشد پیدا کنند خودشان بیشتر به اهمیت تحصیل پی می‌برند بنابراین رشد علمی نیز خواهند داشت؛ افزود: دانش آموزی که در زمینه پرورشی فعالیت می‌کند، عزت نفس بیشتری به دست می‌آورد و اعتماد به نفس موجب می‌شود که او خود را بهتر پیدا کند و حتی در کلاس درس در مسائل علمی مشارکت بهتری داشته باشد. این دانش آموز در مقایسه با دانش آموز دیگری که منزوی تنها در گوشه‌ای از کلاس می‌نشیند و فقط درس می‌خواهد، در آینده بهتر عمل خواهد کرد.
پرورش دانش آموزان در تقویت آموزش آنها موثر است
به گفته هاشمی؛ دانشآموزان زیادی داریم که همزمان هم در حیطه پرورشی هم در حیطه آموزشی موفق هستند. او تصریح کرد: برخی از دانشآموزان به مسائل علمی علاقه‌مند نیستند و ممکن است بتوانند در کارهای پرورشی نقش بهتری ایفا کنند و فعالیت‌های پرثمری داشته باشند. من فکر می‌کنم آموزش، در پرورش قوی‌تر و پرورش یافتن بچه ها، در آموزش بهتر آنها نقش دارد. قطعا پرورش دانش آموزان در تقویت آموزش آنها موثر است ضمن اینکه دستاوردهایی برای آینده آنها خواهد داشت.
این معاون پرورشی با تاکید به اینکه سال قبل در سامانه سیدا و در قسمت پادا به دانش آموزان امتیازدهی کردند، ولی این امتیازات در کارنامه دانش آموزان دیده نشد، توضیح داد: این امتیازها خیلی خوب بود و می‌توانست پربار باشد. امتیازهایی که بچه‌ها کسب کردند هیچ جا دیده نشد تا دانشآموزان را برای رشد فرهنگی و پرورشی تقویت کند. اگر کارنامه‌ها به صورتی طراحی شود تا بدانیم دانش‌آموز در زمینه علمی، فوق برنامه و فرهنگی و پرورشی چه نمره‌ای دارد؟ ناخودآگاه موجب می‌شود که والدین نیز نسبت به امر پرورشی حساس‌تر شوند و وقتی می‌بینند فرزند آنها در این حیطه‌ها توانمند هستند، می‌توانند با تشویق بچه‌ها از نظر فرهنگی و پرورشی و تربیتی آنها را تقویت کنند.
او گفت: اگر دانشآموزان جدی‌تر وارد حیطه‌های پرورشی شوند، خیلی از مشکلات و معضلات جامعه بهبود می‌یابد. برخی افراد امروز فقط مادی نگر شده‌اند، برخی از آنها احترام به بزرگترها را مورد بی‌توجهی قرار می‌دهند و… زمانی که بچه‌ها در فوق برنامه‌های پرورشی مشارکت می‌کنند، با کسب آگاهی و رشد تربیتی، خیلی از این مشکلات کمتر می‌شود.
دبیران از همکاری با معاونت پرورشی استقبال نمی‌کنند
هاشمی ادامه داد: در واقع رفتن به سمت رویکرد تلفیقی در مدارس کمک زیادی به ما خواهد کرد. به این صورت که کارنامه دانش آموز تلفیقی از فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی او باشد. متاسفانه دبیران نیز گاهی از همکاری با معاونت پرورشی استقبال نمی‌کنند. ما با برقراری رابطه دوستانه با دبیران سعی می‌کنیم آنها را راضی کنیم تا اجازه دهند دانش آموزان گاهی برای برنامه‌های پرورشی از کلاس خارج شوند.
هاشمی تاکید کرد: معلمان بیشتر دنبال این هستند که سرفصل‌های دروس کتاب را به موقع تمام کنند، ولی خودشان را ملزم به همکاری در زمینه پرورشی نمی‌دانند. اگر این الزام را همه احساس کنیم، حتما می‌توانیم نظام آموزشی پربارتر و هدفمندتر شوند. در واقع خانواده‌ها و معلمان هنوز نسبت به لزوم فعالیت‌های پرورشی احساس نیاز نمی‌کنند.
هاشمی با اشاره به اینکه کمبود مربی پرورشی باعث بی‌توجهی به این حیطه در آموزش و پرورش نشده است، اظهار کرد: فکر می‌کنم نیروهایی که در معاونت پرورشی قرار گرفته‌اند، متناسب با این حیطه و متخصص آن نیستند. هر نیرویی که از هرجایی رانده شده و در سالهای پایانی خدمت، به معاونت پرورشی می‌آید. این حیطه انتخاب آخر افراد است درحالی که افرادی باید در زمینه فرهنگی و پرورشی با دانش آموزان کار کنند که واقعا دغدغه‌مند باشند.
هاشمی اضافه کرد: بحث ما این نیست که نیروهای پرورشی بهتر هستند یا نیروهای آموزشی؛ بحث اینجاست که برخی از افراد فقط اسم پرورشی را روی خود گذاشته‌اند و از نیازهای بچه‌ها و فعالیت‌هایی که مورد علاقه آن‌هاست اطلاع ندارند و نمی‌دانند دقیقا باید در معاونت پرورشی چه کار کنند. تا یاد بگیرند که چگونه باید در زمینه فرهنگی و پرورشی بازنشست شوند.
متولیان امر پرورشی باید دغدغه‌مند باشند
من کارهای فرهنگی و پرورشی را بیرون از فضای آموزش و پرورش نیز پیگیری می‌کنم و در مجموع ۲۵ سال در این زمینه فعالیت دارم؛ به اعتقاد من کار فرهنگی و پرورشی دلی است و فرد باید دلش بخواهد که چنین کاری را دنبال کند. اتفاقا در این صورت می‌توان به نتیجه بخش بود فعالیت‌های فرهنگی و پرورشی امیدوار بود.
درادامه آقای مقیمی معاون پرورشی در یکی از شهرستان‌های استان تهران ضمن تاکید به اهمیت کار فرهنگی و اجرای امور تربیتی و پرورشی در مدارس، توضیح داد: متولیان این امر باید دغدغه داشته باشند. یک بخشی از کار پرورشی و تربیتی روال اداری دارد و مربوط به بخشنامه‌ها می‌شود. برخی به همین نامه‌ها و دستورات اکتفا می‌کنند و اگر بخشنامه نیاید خودشان کاری انجام نمی‌دهند.
مقیمی افزود: من کارهای فرهنگی و پرورشی را بیرون از فضای آموزش و پرورش نیز پیگیری می‌کنم و در مجموع ۲۵ سال در این زمینه فعالیت دارم؛ به اعتقاد من کار فرهنگی و پرورشی دلی است و فرد باید دلش بخواهد که چنین کاری را دنبال کند. اتفاقا در این صورت می‌توان به نتیجه بخش بود فعالیت‌های فرهنگی و پرورشی امیدوار بود.
او در پاسخ به این سوال که آیا سوق دادن امور تربیتی و پرورشی به سمت نمره و تاثیر آن در کارنامه دانش آموزان می‌تواند باعث شود مدارس توجه دو چندانی به این امور داشته باشند؟ گفت: این مباحث باید از سمت وزارتخانه تعیین شود تا فعالیت‌های پرورشی دانش آموزان در قالب کارنامه به آنها اعطا شود. مصوبه این کار باید از وزارتخانه به دست ما برسد و نمی‌توانیم در مدرسه به صورت خودمختار چنین کاری را اجرایی و اجباری کنیم چرا که شاید مورد مخالف مدیر یا والدین قرار بگیرد.
تدریس غیرمتخصص‌ها در دروس مرتبط با امور پرورشی
به گفته مقیمی؛ گاهی والدین نسبت به اینکه دانش آموز موظف به انجام کارهای پرورشی باشد رضایت ندارند. او گفت: گرچه من در هر مدرسه‌ای باشم، سعی می‌کنم فعالیت‌های پرورشی و تربیتی را به صورت جدی و گسترده اجرا کنم. امیدواریم دستورالعملی برای توجه و الزام به فعالیت‌های پرورشی به مدارس ابلاغ شود. برخی کتب درسی ما اگرچه برای کارهای پرورشی خاصی تعریف نشده‌اند، اما دروس دفاعی، سبک زندگی، قرآن، خانواده و بهداشت غیرمستقیم به کارهای پرورشی اشاره دارد. بزرگترین مشکل اینجاست که همین دروس مهم توسط افرادی تدریس می‌شود که تخصص این حوزه را ندارند. اگر معلم تخصص داشته باشد و نسبت به بحث‌های تربیتی دلسوز باشد در پرورش آنها خیلی اثرگذار است. متاسفانه هم اکنون شرایط اینگونه نیست.
همه بخشنامه‌ها در همه مدارس قابلیت اجرایی ندارد
بخشنامه‌های متعددی به ما ارسال می‌شود، ولی همه بخشنامه‌ها در همه مدارس قابلیت اجرایی ندارد. اینکه هر هفته چند ساعت روی موضوعات پرورشی وقت گذاشته می‌شود، بستگی به نوع بخشنامه و موضوع آن دارد. گاهی اصلا بخشنامه را کنار می‌گذارند و گاهی به اجرای مختصر و عکس از فعالیت کفایت نمی‌شود. گاهی نیز با جان و دل وقت می‌گذاریم و تمام و کمال بخشنامه را اجرا می‌کنیم. بعضی وقت‌ها مدرسه اصلا بودجه کافی یا امکانات کافی برای اجرای بخشنامه‌هایی از این دست ندارد.
مقیمی تاکید کرد: من بارها پیشنهاد کار درحوزه‌هایی خارج از تخصصم که امور پرورشی است؛ را داشته‌ام، اما نمی‌پذیرم چرا که هر کسی در مدرسه باید کار خودش را انجام دهد. دانش آموزان به فضای تربیتی و فرهنگی نیاز دارند و در همین فعالیت‌ها استعدادیابی رخ می‌دهد. من ابتدای سال تحصیلی میز استعدادها را ایجاد می‌کنم تا نوجوانان مستعد شناسایی و تقویت شوند.
این معاون پرورشی اظهار کرد: من بارها تجربه کرده‌ام که مسابقه‌ای برگزار شده و دانش آموزی که در آن زمینه مستعد بوده شرکت نکرده و وقتی علت را جویا می‌شوم، می‌بینم اصلا مدرسه‌اش فراخوان این مسابقه را به بچه‌ها اعلام نکرده است! ما کمیته‌ها و گروه‌هایی با موضوعات مختلف تشکیل می‌دهیم و حتی دانش آموزی که احیانا علاقه‌ای به بحث‌های نماز و قرآن ندارد، با عضویت در گروه‌های دیگر کم کم به گروه‌های مربوط به نماز و قرآن نیز کشیده می‌شود.
مقیمی بیان کرد: بخشنامه‌های متعددی به ما ارسال می‌شود، ولی همه بخشنامه‌ها در همه مدارس قابلیت اجرایی ندارد. اینکه هر هفته چند ساعت روی موضوعات پرورشی وقت گذاشته می‌شود، بستگی به نوع بخشنامه و موضوع آن دارد. گاهی اصلا بخشنامه را کنار می‌گذارند و گاهی به اجرای مختصر و عکس از فعالیت کفایت نمی‌شود. گاهی نیز با جان و دل وقت می‌گذاریم و تمام و کمال بخشنامه را اجرا می‌کنیم. بعضی وقت‌ها مدرسه اصلا بودجه کافی یا امکانات کافی برای اجرای بخشنامه‌هایی از این دست ندارد.
دانشآموزان دیده نمی‌شوند
او در مورد بیشترین دغدغه دانش آموزان در حوزه تربیتی و فرهنگی اظهار کرد: دانش آموزان همیشه دوست دارند در کنار درس فعالیت‌های اردویی، تفریحی و… داشته باشند. هر زمان برای مناسبت‌ها مسابقه‌ای طراحی کردیم دانش آموزان زیادی از آن استقبال کرده‌اند، آنقدر که برای تهیه جوایز به مشکل برمی‌خوریم و از خودشان کمک خواستیم که باز هم با میل به ما یاری رسانده اند. بیشترین مشکل و نیاز دانش آموزان این است که دیده نمی‌شوند و به آنها توجه کمی می‌شود.
مقیمی خاطرنشان کرد: دانش آموزی داشتیم که در مسابقه‌ای در سطح کشوری هم شرکت داشته و اصلا در سطح شهرستان به او بها نداده‌اند. من سعی کردم این دانش آموزان در مراسم‌هایی مانند نماز جمعه و… مورد تشویق قرار دهم اما در کل به بچه‌ها خیلی توجه نمی‌شود. سایر دانش آموزان نیز با دیدن بی‌توجهی مدیران به دانش آموزی که موفقیت کسب کرده، انگیزه خود را برای شرکت در هر نوع مسابقه و رقابتی از دست می‌دهند.
او گفت: گاهی معلمان مشکلات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و… را به مسائل آموزشی و تربیتی می‌کشند. برخی افراد کارشکنی می‌کنند و با صحبت یک دبیر همه زحمات ما از بین می‌رود. من برای این شرایط سعی کردم معلمان را کنار دانش آموزانشان بیاورم و حتی برای اینکه دانش آموزان بتوانند در فوق برنامه‌ها و فعالیت‌های پرورشی شرکت کنند، از همکاران خواسته‌ام با دانش آموز همراه شوند.
او در آخر اینطور گفت: امیدواریم بتوانیم از امکانات دولتی خارج از آموزش و پرورش هم برای رشد دانش آموزان استفاده کنیم. هلال احمر، پلیس راهور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آتش نشانی و… وقتی امکانات خود را در اختیار ما می‌گذارند، می‌توانیم دانش آموزان را بیشتر با مسائل اجتماعی آشنا کنیم./ ایلنا